Canlıların Temel Bileşenleri
İnorganik Bileşikler :
Su
Asit - Baz
Tuz
Mineraller
Organik Bileşikler :
Karbonhidratlar
Yağlar
Proteinler
Enzimler
Vitaminler
Nükleik asitler
ATP
İnorganik Bileşenler: Canlıların vücudanda sentezlenemeyen ve her canlının dış ortamlardan almak zorunda olduğu bileşiklere inorganik bileşenler denir. İnorganik bileşenler, enerji vermezler ve sindirilmeden doğrudan kana geçebilirler.
a) Su: Ortalama bir insan vücudunda %65-70 oranında su bulunmaktadır. Su bitkilerin de bu % 95’e kadar çıkmaktadır.
Özellikleri:
1) Sindirime yardımcı olur.
2) Vücut ısısının dengede tutulmasını sağlar.
3) Vücuttaki zararlı maddelerin dışarıya atılmasının sağlar.
4) Suyun akışkan özelliğinden dolayı moleküllerin bir yerden başka bir yere taşınmasını sağlar.
5) Enzimlerin çalışmasına yardımcı olur.
b/1. Asitler: Suda çözündüğünde ortama hidrojen iyonu (H) veren maddelere asit denir.
Özellikleri:
1) Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
2) Sulu çözeltilerinin tatları ekşidir (limon, sirke gibi).
3) Turnusol kağıdının rengini maviden kırmızıya dönüştürürler.
4) Plastik ve camlara etki edemezler.
5) Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler.
6) Yakıcı özelliktedirler.
b/2. Bazlar: Suda çözündüğünde ortama hidroksit iyonu ( OH-) veren maddelere baz denir.
Özellikleri:
1) Sulu çözeltileri elektriği iletir.
2) Kırmızı turnusol kağıdını maviye çeviriler.
3) pH değeri 7 ile 14 arasındadır.
4) Ele alındığında kayganlık hissi verir.
5) Tatları acıdır.
c) Tuz: Asiteler ve bazların birleşmesinden oluşur.
d) Mineraller: Hücreleri karbonhidrat, protein ve yağ gibi organik bileşikler ile vücuda alınan inorganik tuzlardır.
Özellikleri:
1) Enerji vermezler.
2) Sindirilmezler.
3) Hücre zarından geçebilirler.
4) Fazlası vücuttan atılır.
5) Enzimlerin yapısına kofaktör olarak katılırlar.
6) İnsanlarda 40 çeşit mineral bulunmaktadır.
7) Eksikliğinde rahatsızlıklara ve hastalıklara neden olur.
8) Ozmatik basıncın dengede tutulmasını sağlar.
Bazı mineraller ;
Kalsiyum (Ca): Kemik ve dişlerin yapısında bulunur. Kasların kasılmasında, sinir hücrelerinin çalışmasında ve kanın pıhtılaşmasında görev alır. Eksikliğinde raşitizm ve kanın geç pıhtılaşması olayları görülür.
Demir (Fe): Alyuvarların yapısına katılır. Eksikliğinde alemi hastalığı görülür.
Fosfor (P): Kemik ve dişlerin yapısına katılır.
Magnezyum (Mg): Kemiklerin yapısına,sinir ve kasların çalışmasında ve ATP üretiminde kullanılır.
Sodyum (Na): Sinir ve kasların çalışmasında, hücrelerde su tutulmasında kullanılır.
Potasyum (K): Sinir hücrelerinin çalışmasında, protein ve glikojen sentezinde hücre içinde su tutulmasında kullanılır.
İyot (I): Tiroit bezinin hormonu olan tiroksinin yapısına katılır. Eksikliğinde guatr hastalığı görülür.